Dr.Gürbüz ERTÜRK
www.psikovet.com
www.psikovet.com
Köpek – insan ilişkisinde en
önemli eğitimlerden birinin tuvalet eğitimi olduğuna inanıyorum.Meslek yaşamım
buyunca çok sayıda köpeğin, tuvalet alışkanlığı olmaması nedeniyle sahip değiştirdiğine
üzülerek tanık oldum.Oysaki köpekler,doğaları gereği temiz hayvanlardır.Köpek
yavruları 8-9 haftalık olduklarında belli bölgelere tuvaletlerini yapma
eğilimindedirler.İçgüdüleri gereği yattıkları,yemek yedikleri ve oynadıkları alanlar
dışındaki bölgeleri tercih ederler.(Uzun süre daracık kafeslerde tutulmuş
yavrular hariç.) Yavrunun bu doğal özellikleri tuvalet eğitiminde bizim işimizi
kolaylaştırır.
Köpekler yemek yedikten,su
içtikten sonra ,uykudan kalkınca ,oyun oynayınca, heyecanlanınca eliminasyon
ihtiyacı duyarlar.Bu ihtiyaçlarını zemine dayalı ve nokta işaretleme tarzında
yaparlar.Yani ihtiyaçlarını karşılamak için uygun yere gider ve orada o noktayı
bulmak için yeri koklayarak dairesel hareketler yapmaya başlarlar.(Bu hareketi
dünyanın doğu –batı veya kuzey-güney aksına ayarlamak için yaptıklarını da
biliyoruz şimdilerde.) İşte bu davranışı gördüğümüzde yavru köpek yanlış bir
noktada ise onu korkutmadan ,kızmadan “ yok yok
orası değil “diyerek doğru yere taşımalı (taşırken ters çevirerek
götürülürse eylem durur) ve doğru yerde yapınca derhal ödüllendirmeliyiz.Unutmayınız
ki bütün eğitimler gibi bu da sabır ve zamana dayalı bir süreçtir.Karşımızdaki
canlı her şeyi ile bizden farklı ,ama aynı sosyal hayatı paylaşıyoruz.Ne
istediğimizi algılaması için sabretmeliyiz ve ona zaman
tanımalıyız.İstediğimizi anladığında onu ödüllendirmeli ve sürecin tamamlanması
için bunu sıksık tekrarlamalıyız.
Tuvalet eğitiminde birçok yöntem
olmasına karşın en yaygın kullanılan ve en başarılı olan yöntem;”sınırlandırılmış
alan” yöntemidir.Yani bir kafes veya taşıma kutusu kullanmaktır.
Köpeğin içinde rahatça
yatabileceği,ayakta durabileceği ve dönebileceği büyüklükteki bir kafes
kullanılmalıdır.Köpek bu kafese alıştırıldıktan sonra Bütün ev halkının mutlak
uyacağı bir proğram yapılır.Ayrıca bu işe başlanmadan önce köpek iç parazitlere
karşı ilaçlanmalı ve iyi kaliteli bir mama ile beslenmelidir.
*Sabah erkenden köpek uyanır
uyanmaz tuvalet ihtiyacının karşılanacağı yere götürülür.Bu ,ev içerisinde
gazete,pet,çeşitli aparatlar olabileceği gibi ev dışında bir yer de olabilir.Buraya
götürüldüğünde onunla hiç ilgilenmeden ,oynamadan durulmalı ve tuvaletini
yapması beklenmelidir.Tuvaletini yapınca hemen ödüllendirilmelidir. Geçen ayki
yazımızdan anımsanacağı üzere ödül,önceden hazır edilmiş çok lezzetli ve küçük
bir parça yiyecek olabilir.Bu ödül eylemin bitiminden sonra 1-3 saniye
içerisinde verilmelidir.Eliminasyon işlemi 10 dakika içerisinde yapılmadı ise
yavru tekrar kafese götürülmeli ve 15 dakika sonra tuvalet bölgesine yeniden
taşınmalıdır.
*Doğru yerde tuvaletini yaptı ise
oynanabilir ve devamında yemek yiyip su içmesi sağlanır.Bu işlemden sonraki 20
dakika içerisinde tekrar tuvalet ihtiyacının oluşacağı unutulmamalıdır.Dinlenme
anı ve kontrol edemeyeceğimiz durumlarda köpeği kafesinde tutmalıyız.Burada
genel kabulgören süre;köpeğimiz kaç aylık ise +1 saat daha kafeste
kalabileceğidir.Örneğin 3 aylık bir köpek enfazla 4 saat kafeste kalmalıdır.Gün
içerisinde 8-10 kez tuvalet ihtiyacının karşılanacağı alana gidilmelidir.Gece
olduğunda köpek uyuyacağı için bu süre daha uzun olacaktır. Özetlersek ,tuvalet
eğitiminde;
A-Tuvalet eğitimi bitinceye
kadar:
*Köpekler düzenli aralıklarla
beslenmeli.
*Yemeği ve suyu 20 dakikadan
fazla önünde tutulmamalı.
*Öğünler arasında yiyecek içecek
verilmemeli
B-Aşağıdaki durumlarda tuvalet
ihtiyacı karşılanmalı.
*Sabah uyanır uyanmaz
*Her yemek ve su içiminden sonra
*Her uykudan uyandığında
*Heyecan-coşku uyandıran
durumlardan ve oyunlardan sonra
*Gece yatmadan hemen önce
C-Doğru yerde yapılınca
ödüllendirilmeli,yanlış yerde yapılırsa yapılırken görüldüğünde
kızılmadan,korkutulmadan doğru yere taşınmalıdır.Üzerinden 3 saniyeden fazla
süre geçmiş kazalar için;hiç konuşmadan köpek bölgeden uzaklaştırılmalı ve
orası iyice temizlenmelidir.Bölgeye oyuncak ve mama serpiştirilebilir.Bu ,o
noktadaki bir sonraki kazayı önlemede yardım edecektir.
Tuvalet eğitimi, saf veya kırma ırklar için farklı
değildir.Sadece küçük ırklarda genellikle zor olabilmektedir.Bunun sebepleri
de: küçük ırkların sidik keseleri küçüktür,yaşadıkları ev onların gözünde çok
büyük bir alan gibi gelebilir,soğuk ve ıslak dış ortamlara daha duyarlı
olabilirler,en önemlisi küçük köpek sahipleri başlangıçta evdeki kazaları çiş
ve/veya kaka miktarının az oluşu sebebiyle önemsemez ve köpek kötü olana
alışır.