8 Mayıs 2016 Pazar

PARAZİTLERİN KEDİ ve KÖPEKLERDE NEDEN OLDUĞU DAVRANIŞSAL DEĞİŞİKLİKLER



     Dr.Gürbüz ERTÜRK
www.activeveterinergrup.com
Hepimizin bildiği gibi hastalıklar,hasta hayvanlarda birtakım davranış değişiklikleri oluşturur..Bu yazıda ,paraziter invazyon ve enfestasyonların kedi ve köpeklerde oluşturduğu davranış değişikliklerini ele alacağız.

Parazitler, soyucu-sömürücü etkilerine ek olarak hayvanların davranışlarının da değişmesine neden olabilirler.”İnsanlarda parazitlerin organizmaların davranışlarını değiştirici etkisi olduğuna ilişkin çalışmalar var. Majör depresyon, parazit, virüs ve bakterilerin neden olduğu bir tür bulaşıcı hastalık olabilir.. Bir defa aktif hale gelince de beyindeki nörotransmitterleri değiştiren ve nesilden nesile geçebilen bir şekle dönüşebilir” diyor Nörolog Çanlı.Yine insanlarda Dikkat Eksikliği ve hiperaktiviteye de yol açabiliyor parazitler. Hayvanlarda parazitler anksiyeteye  neden olurlar.Bu durumun uzun sürmesi hayvanların yaşam sürelerini ve kalitesini olumsuz etkiler.Refah düzeyleri düşer.Oluşan kronik stresin etkileri gelecek kuşaklara da aktarılır.Parazitlerin oluşturduğu davranış değişikliklerini bazı sistemlere göre ele alırsak;

Nörolojik :

Nörolojik değişikliklerin ilk belirtileri ruh halinin değişmesi şeklindedir.Merkezi sinir sistemini etkileyen her durum,davranışı da etkiler.Sorun inrakranial (toksoplazma) olabileceği gibi ekstrakranial de (parazit toksinleri) olabilir.

Beyinde etkilenen bölgeye göre farklı yanıtlar oluşur. Önbeyin etkilenirse; öğrenilmiş davranışlar unutulur. Limbik sistem veya hipotalamus etkilendiğinde ise duyusal ve motor fonksiyonlar bozulur.

Nörolojik etkilenimde depresyonla karşılaşabiliriz. Çeşitli düzeyde nöbetler, hava yutma ve kompulsif bozukluklar da karşılaşılabilecek diğer davranış bozukluklarıdır. İnsanlarda varlığı bilinen nörojenik ağrı ,hayvanlarda tespit edilememiş olmasına karşın ağrının davranış değişikliklerinden sorumlu olduğu düşünülmektedir.

Nörojenik ağrı dışındaki ağrıların davranış değişikliği oluşturduğunu biliyoruz. Fiziksel muayene ile bu ağrının varlığını saptamak çoğunlukla mümkün olmaz.Ancak bazı davranış değişikliklerinde ağrının varlığını düşünmeliyiz.Bunlar; agresyon, ajitasyon, duruş bozukluğu, kafa sallama, inleme, kaşınma şeklinde sayılabilir. Bunların hemen hepsini kulak uyuzu veya diğer paraziter hastalıkların neden olduğu lezyonların sonucu olarak da görmekteyiz.

Dermatolojik:

Paraziter hastalıklar söz konusu olunca deri önemli bir alandır. Pireler, keneler, uyuz etkenleri, sivri sinekler ve tatarcıklar deride lezyonlar oluşturur. Bunların sonucu olarak; kaşınma, kendini ısırma, takıntılı yalanma, kuyruk veya bacakları çiğneme, anksiyete ve ağrı ortaya çıkar. Özellikle anksiyete ve ağrı  agresyon sorununu oluşturur.

Hastalık tedavi edildikten sonra bazı hayvanlarda , yukarıda sıraladığımız davranışlardan bir kısmı öğrenilmiş davranış olarak devam edebilir. Parazitlerin oluşturduğu kaşıntı , kedi – köpek için sahibinin dikkatini çekme şeklinde algılanır ise tedavi edildikten sonra da dikkat çekme amaçlı devam edebilir.

Gastrointestinal :

Bağırsak parazitleri (tenya, kancalı kurt, askarit, koksidia, giardia, toksoplasma)yeme alışkanlıklarını ve dışkılama düzenini değiştirir. Kusma ve abdominal ağrı oluşturur. İrritabl Bağırsak Hastalığına neden olurlar. Bunun sonucunda ishaller oluşur.

Tuvalet alışkanlığı edindirilmiş köpekler, kum kutusunu düzenli kullanan kediler başka yerlere tuvaletlerini yapmaya başlarlar.Böylece bu hayvanlarla ilgili eliminasyon problemleri gündeme gelir.

Yalanma,hava yutma,dudak şapırdatma  karşımıza çıkan başka bir davranış sorunudur. Hava yutma veya hava yakalama davranışı önceleri epilepsi ile ilişkilendirilirdi.Ancak yapılan bir çalışmada bunun  gastrit ve sindirim sitemi hastalıklarında ortaya çıktığı kanıtlandı.

Parazit invazyonunun şiddetine bağlı olarak pica ve koprofaji görülür. Yavrular sözkonusu olunca  pica olayları çevreyi tanıma ve oyun gibi algılanabilir. Bu nedenle sağaltım gecikebilir ve ölümle sonlanan durumlar oluşabilir.

Özetle; bütün medikal problemlerde olduğu gibi paraziter hastalıklar da kedi ve köpeklerde davranış değişikliklerine neden olur. Hayvan sahiplerinin bize getirdiği hertürlü davranış probleminde öncelikle sorunun arka planında bir sağlık probleminin olup olmadığını araştırmalıyız. Probleme göre sağaltım uygulamalıyız.

Örneğin kulak uyuzu bulunan bir kedi veya köpek kulağını ( sahibine göre boynunu) kaşır, kafasını sallayabilir, yan tutabilir .O bölgeye dokunulduğunda hatta bölgeye doğru uzanıldığında agresyon gösterebilir. Bu durumda sadece uyuzu sağaltmak yeterli olmaz. Bu hastada dokunmaya karşı gösterilen reaksiyonun da giderilmesi gerekir. Bu yüzden hastalıklara hem medikel hem de davranışsal tedavi uygulamalıyız.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder